Henri de Bouckère, Brugge, 24.1.1801 - Brussel, 25.1.1891

Doctor in de rechten, substituut van de procureur des Konings (Maastricht), procureur des Konings rechtbank van eerste aanleg (Roermond), raadsheer hof van beroep (Brussel), medestichter, bestuurslid en hoogleraar ULB, bestuurder van diverse banken en bedrijven; burgemeester van Oudergem (1863-1873), gouverneur van Antwerpen (1840-1844), gouverneur van Luik (1844-1846), lid en secretaris van het Nationaal Congres (1830), volksvertegenwoordiger (1831-1849, 1855-1870), eerste minister (1852-1855).

Henri de Brouckère wordt geboren te Brugge op 24 januari 1801. Zowel zijn vader als zijn oudere broer bekleden voorname posten in de zakelijke en politieke wereld. Vader Charles de Brouckère staat bekend als vurig orangist en is onder meer gouverneur van Limburg, lid van de Staten-Generaal en raadsheer bij het hof van Beroep in Brussel. Broer Charles de Brouckère is als liberaal lid van het Nationaal Congres, volksvertegenwoordiger, minister van Binnenlandse Zaken, Financiën en Oorlog en burgemeester van Brussel. 

Henri de Brouckère studeert af als doctor in de rechten aan de Rijksuniversiteit van Luik en wordt in 1822 op ongebruikelijk jonge leeftijd benoemd tot substituut van de procureur des Konings in Maastricht. In 1824 klimt hij reeds op tot procureur des Konings bij de rechtbank van eerste aanleg in Roermond. Na de Belgische Revolutie wordt hij even arrondissementscommissaris van Roermond, vooraleer hij in 1831 wordt aangesteld tot raadsheer bij het hof van beroep in Brussel. Daar blijft hij tot in 1840. Tezelfdertijd is hij hoogleraar aan de Université Libre de Bruxelles, waarvan hij in 1834 een van de stichters is. Van 1834 tot 1861 zetelt hij er in de raad van bestuur. De regelgeving betreffende de onverenigbaarheden is in deze periode nog heel beperkt tot onbestaande, waardoor de Brouckère zijn functie in de magistratuur probleemloos kan combineren met een politieke loopbaan.

In 1830 wordt hij lid en secretaris van het Nationaal Congres voor het district Roermond, en van 1831 tot 1849 zetelt hij in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, eerst als afgevaardigde van Roermond en vanaf 1933 van Brussel. Hij profileert zich als een gematigd liberaal, waardoor de regering-Lebeau hem in 1840 benoemt tot gouverneur van de provincie Antwerpen. Als gouverneur toont hij zich een voorstander van een sterk centraal gezag en van een partijpolitiek neutraal provinciebestuur, wat uiteraard in de gunst valt van de unionistische regering-Nothomb die in 1841 aan de macht komt. Het ontstaan van een hecht liberaal netwerk in Antwerpen ervaren de katholieke regeringsleden echter als veel te bedreigend en in 1844 wordt de Brouckère benoemd tot gouverneur van Luik, dit tot 1846.

In 1849 verlaat hij tijdelijk de nationale politiek en resideert tot 1851 als buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister van Leopold I bij de Heilige Stoel en de hoven van Turijn, Firenze en Napels in Italië. Na de val van de regering-Rogier in 1852 roept Leopold I de Brouckère terug uit Rome en vraagt hem een zakenkabinet te vormen. Dat moet een snelle en serene oplossing vinden voor zowel de interne spanningen rond onderwijs als de externe spanningen met Frankrijk. Hij wordt zelf minister van Buitenlandse Zaken en start onmiddellijk gesprekken met de Franse keizer Napoleon III om de betrekkingen tussen beide landen te normaliseren. Ondanks hun tegengestelde visie op het staatsbestuur (democratie versus absolutisme) wordt een précair evenwicht tussen beide landen bereikt.

De spanningen rond het onderwijs, i.c. het middelbaar onderwijs, liggen politiek echter veel moeilijker. De organieke wet op het middelbaar onderwijs van juni 1850 is voor het episcopaat onaanvaardbaar, terwijl de liberalen helemaal niet te vinden zijn voor de herinvoering van klerikale controle over de belangrijke groep toekomstige cijnskiezers. Beide partijen komen niet tot een consensus en de gesprekken zitten in 1853 muurvast. Ondertussen vinden de Antwerpse liberalen en klerikalen in 1854 een compromis voor het Antwerpse atheneum, waar het godsdienstonderricht voortaan enkel gegeven mag worden door een door de bisschop benoemde geestelijke. Dit compromis gaat de geschiedenis in als de Conventie van Antwerpen en wordt een voorbeeld voor tal van andere scholen. 

De Conventie veroorzaakt binnen de liberale fractie evenwel heel wat onenigheid en verdeeldheid. Bij de gedeeltelijke Kamerverkiezingen van 13 juni 1854 verliezen de liberalen daardoor hun meerderheid en de Brouckère biedt het ontslag van zijn regering aan. De koning weigert, maar in februari 1855 wordt de regering door de Kamer nadrukkelijk gewraakt en de Brouckère biedt nogmaals zijn ontslag aan en treedt terug als regeringsleider.

Hij gaat opnieuw zetelen in de Kamer als volksvertegenwoordiger, ditmaal voor het arrondissement Mons en behoudt zijn mandaat tot 1870. Hij verlaat dat jaar de nationale politiek en beperkt zijn politiek engagement tot het burgermeesterschap van Oudergem bij Brussel. Een ultieme oproep van de koning in 1864 om opnieuw een zakenkabinet te vormen laat hij aan zich voorbijgaan. De enige uitzondering hierop vindt plaats in 1889. De Brusselse liberalen doen een beroep op hem om een strijdzetel te kunnen behouden en na een spannende ballotage haalt de intussen achtentachtigjarige oud-minister het van zijn klerikale tegenkandidaat.

Naast zijn politieke carrière, oefent Henri de Brouckère ook beheers- en bestuursmandaten uit in een vijftiental banken en bedrijven.

Op 25 januari 1891 overlijdt Henri de Brouckère na een welgevuld leven in zijn woning te Brussel.