Jules Bara, Doornik, 23.8.1835 – Sint-Joost-ten-Node, 26.6.1900

Licentiaat in de rechten en politieke wetenschappen; volksvertegenwoordiger (1862-1894), minister (1865-1870 en 1878-1884), senator (1894-1900).

Jules Bara groeit op in Doornik als zoon van een arts. Hij studeert vervolgens rechten (1857) en politieke wetenschappen (1859) aan de Université libre de Bruxelles. Bara sluit zich aan bij de liberale partij en wordt door het kiesarrondissement Doornik gekozen als volksvertegenwoordiger, een mandaat dat hij onafgebroken van 1862 tot 1894 vervult. Hij behoort van bij de start van zijn politieke carrière tot de inner circle rond Walthère Frère-Orban, die hem tweemaal het ministerie van Justitie toevertrouwt, van 1865 tot 1870 en van 1878 tot 1884.

Bara groeit uit tot een van de belangrijkste boegbeelden van de negentiende-eeuwse liberalen. Zijn doctoraatsverhandeling uit 1859, Essai sur les rapports de l'état et des religions au point de vue constitutionnel, gaat dieper in op een van de liberale kernthema’s, met de name de scheiding tussen kerk en staat. De laïcisering van de samenleving en de secularisering van het staatsbestel staan gedurende zijn hele carrière bovenaan zijn agenda. Als overtuigd vooruitgangsoptimist ziet Bara daarbij een prioritaire rol voor het officieel onderwijs en andere ‘volksverheffende’ initiatieven. In 1903 wordt zijn inzet voor het onderwijs vereeuwigd door Victor Horta en Guillaume Charlier die in Doornik een standbeeld voor hem oprichten.

Zijn rabiaat antiklerikalisme vertaalt zich ook in een moeilijke verhouding met de opkomende Vlaamse beweging, die hij als te zeer verbonden met het Vlaamse katholicisme beschouwt en die volgens hem tot een intellectuele degradatie van het Vlaamse landsgedeelte dreigt te leiden. Hij gaat in tegen de verschillende taalwetten die in het laatste kwart van de negentiende eeuw door onder anderen een aantal liberale collega’s uit Vlaanderen worden ondersteund. Tezelfdertijd neemt hij, om redenen van goed bestuur en respect voor de democratie, de beslissing om de Beknopte Verslagen van Kamer en Senaat vanaf 1879 in beide landstalen te laten publiceren en waakt hij over de benoeming van Nederlandskundige ambtenaren in Vlaanderen.

Een derde punt dat Bara na aan het hart ligt, betreft de naar zijn oordeel barbaarse strafmaat die in België nog wordt gehanteerd. In navolging van figuren als Edouard Ducpétiaux richt hij zijn aandacht op de doodstraf, die nog steeds in het strafwetboek is opgenomen en nog steeds wordt uitgevoerd met gebruik van de guillotine. Als jonge parlementariër maakt hij in 1863 de executie van Kasteleyn in Ieper mee, waarna Bara een kruistocht tegen de doodstraf onderneemt. Hij slaagt er niet in om de doodstraf via wet te bannen uit het strafstelsel – België schrapt pas in 1996, als laatste land op het continent, officieel de doodstraf – maar zorgt er wel voor dat een veroordeling tot de doodstraf automatisch wordt omgezet in een levenslange gevangenisstraf. Bara mag de de facto afschaffing van burgerrechtelijke executies op zijn palmares zetten.

In 1894 verliest hij zijn zetel in de Kamer als een gevolg van de door hem gesteunde kieswethervorming waarbij het algemeen meervoudig stemrecht voor mannen werd ingevoerd. Een dankbare partij handhaaft hem evenwel als provinciaal senator voor Henegouwen van 1894 tot zijn overlijden in 1900.