Paul Fredericq, Gent, 12.8.1850 – Gent, 23.3.1920 

Doctor in de geschiedenis, hoogleraar Nederlandse letterkunde en geschiedenis van België, rector universiteit Gent; gemeenteraadslid in Gent (1891-1895); hoofdredacteur Het Volksbelang, voorzitter Willemsfonds Afdeling Gent.

Als zoon van Cesar Fredericq en verwant met Arthur, Cyriel en Alice Buysse, Julius Mac Leod, Rosalie en Virginie Loveling, groeit Paul Fredericq op in een Vlaamsgezinde en sociaalliberale familie. Hij begint zijn studies aan het Gentse atheneum waar hij Jacob Heremans als mentor heeft en volgt daarna normaalschoolonderwijs te Luik, waar hij in 1871 afstudeert. Vervolgens studeert hij verder aan de Gentse universiteit waar hij in 1875 een doctoraat in de geschiedenis behaalt. Na zijn afstuderen doceert Fredericq aan het Gentse atheneum en de universiteit van Luik, en voert hij in opdracht van de regering een studie uit over de onderwijsmethodes aan dertien Europese universiteiten. Het belangrijkste resultaat van die studie is de introductie van practicumlessen of werkcolleges aan de Belgische universiteiten. In 1883 volgt hij Heremans op als hoogleraar aan de Gentse universiteit. Hij doceert onder meer Nederlandse letterkunde en geeft practicumoefeningen over de moderne geschiedenis van België.

Fredericq zet zich ook aan het schrijven en publiceert over literatuur, geschiedenis en algemeen culturele onderwerpen. Hij profileert zich met wekelijkse bijdragen in Het Volksbelang, waarvan hij, als een gematigd liberaal flamingant, vanaf 1867 medewerker en later hoofdredacteur wordt.

De Pacificatiefeesten van 1876, ter herdenking van de Pacificatie van Gent in 1576, vormen een keerpunt in zijn leven. Op vraag van de organisatoren zorgt hij voor de historische onderbouw van deze feesten. Hij publiceert, naast het officiële Album van den historischen stoet der Pacificatie van Gent, een hele reeks artikels over de godsdienstvervolgingen tijdens de zestiende eeuw. Op persoonlijk vlak leidt dit onder meer tot zijn lidmaatschap van de protestantse Brabantdamgemeente.

Fredericq wordt lid van de vrijmetselaarsloge Le Septentrion en in 1885 secretaris van de Bond der Vlaamsche Liberale Maatschappijen. Twee jaar later volgt hij Honoré Goossens op als voorzitter van de Gentse Willemsfondsafdeling. Tot zijn overlijden in 1920 wordt hij onafgebroken herkozen. Onder zijn bestuur legt deze vereniging zwaar de nadruk op de volksopvoeding in brede zin, met onder meer de oprichting van vijf nieuwe volksbibliotheken, de organisatie van liederavonden en de uitbouw van het Hooger Onderwijs voor het Volk.

Paul Fredericq zetelt van 1891 tot 1895 in de Gentse gemeenteraad en is betrokken bij de grote restauratiegolf die onder meer de redding van het Gravensteen op zijn conto kan schrijven. In 1903 staat hij aan de wieg van het Julius Vuylstekefonds dat via publicaties het vrijzinnig flamingantisme uitdraagt. Enkele jaren later richt hij samen met Camille De Bruyne en Jozef Vercoullie het Vlaamsch Liberaal Perskantoor op dat via korte bijdragen de Vlaams-liberale standpunten wil verduidelijken in de Franstalige pers. Hij is actief in het Algemeen Nederlands Verbond en is vanaf 1872 betrokken bij de organisatie van menig Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres. Het meest bekend blijft echter zijn driedelige Schets eener Geschiedenis der Vlaamsche Beweging, het eerste historische naslagwerk over de oorzaken en gevolgen van de taalstrijd.

De discussie rond de vernederlandsing van de Gentse universiteit wordt zijn persoonlijke Waterloo. Zijn gematigd flamingantisme maakt van Fredericq een boegbeeld van de voorstanders van de gefaseerde vernederlandsing waardoor hij van een deel van de Vlaamsgezinden vervreemdt. Onder de Duitse bezetting weigert hij consequent om steun te verlenen aan de zogenaamde von Bissinguniversiteit, een door de Duitsers opgelegde vernederlandsing van de universiteit. Door zijn weigering wordt hij in 1916 naar Duitsland gedeporteerd. Door zijn gevangenschap zowel lichamelijk als mentaal zwaar getekend, keert hij in 1918 naar Gent terug. Bij zijn terugkeer wordt hij benoemd tot rector. Reeds in april 1919 dient hij zijn ontslag in en gaat op rust. Een jaar later overlijdt Fredericq aan een beroerte.