Ruim 200 jaar muziek in Wetteren

Les Bons Vivants treedt in december 1804 voor het eerst in het openbaar op ter gelegenheid van de terugkeer van de liberale burgemeester Charles Joseph François Vilain XIIII uit Parijs, waar hij de kroning van keizer Napoleon heeft bijgewoond. Van dan af begeleidt de muziekmaatschappij geregeld evenementen en feestelijkheden in Wetteren en de omliggende gemeenten. In 1809 doet ze voor het eerst mee aan een gewestelijke prijskamp, waar ze helaas niet wint. Toch legt de deelname aan prijskampen de muziekvereniging geen windeieren: de prominenten van de gemeente beschouwen dit als een mooie gelegenheid om prestige te verwerven, en sluiten zich massaal aan als erelid.

Tien jaar na haar eerste poging, slaagt Les Bons Vivants erin om op een muzikale prijskamp de eerste prijs te behalen. Ook het jaar nadien valt haar een gouden medaille te beurt. Dat inspireert de muziekmaatschappij om zelf een muziekwedstrijd te organiseren, die in 1821 plaatsvindt. Er doen zes gemeentelijke muziekverenigingen mee, die feestelijk onthaald worden. Uiteindelijk wint de harmonie van Oostakker de wedstrijd. Door de ontwikkeling van het spoorwegennet kan Les Bons Vivants vanaf het midden van de negentiende eeuw naam maken op concerten en muziekwedstrijden overal te lande. De muzikanten trekken naar Oostende, Blankenberge en Heist, maar spelen ook in de Zoo van Antwerpen, op de Wereldtentoonstelling van 1885 in diezelfde stad, in Namen, Gent, Mechelen enzovoort.

Tot midden negentiende eeuw blijkt uit de activiteiten en verslagen van Les Bons Vivants weinig ideologische betrokkenheid, hoewel er samenwerkingen zijn met andere liberale kringen. Daar komt in 1873 verandering in, met perikelen rond de voorzittersverkiezingen. Voor de stemming is een uitzonderlijk groot aantal leden opgedaagd; niet minder dan negentig leden zijn aanwezig. Hoewel in het reglement is opgenomen dat de leden van de harmonie zich binnen de vereniging ver weg van de politiek moeten houden, blijkt het moeilijk om de politieke realiteit op afstand te houden. In een periode dat de spanningen tussen de katholieken en liberalen op alle maatschappelijke vlakken toenemen, wordt na een zeer woelige bijeenkomst baron Amédée van Pottelsberghe de la Potterie met 52 stemmen tegen 34 verkozen. Zijn tegenstander die het onderspit delft, is voormalig ondervoorzitter Constant Van Cromphaut, stichter van de Katholieke Kring in Wetteren. Tot diens frustratie wordt hij bovendien ook niet als ondervoorzitter of zelfs maar als bestuurslid herkozen. Uit protest richt Van Cromphaut kort daarop een nieuwe, katholieke harmonie op in Wetteren onder de naam harmonie Sint-Cecilia, en verlaten een aantal muzikanten en ereleden Les Bons Vivants. Bovendien ontneemt het katholieke gemeentebestuur het daaropvolgende jaar alle subsidies aan de harmonie, om ze toe te kennen aan de nieuwe, katholieke muziekvereniging. In de jaren 1860 en 1870 zijn dergelijke scheuringen en nieuwe stichtingen van muziekmaatschappijen een veel voorkomend fenomeen door de scherpe tegenstellingen tussen liberalen en katholieken in die periode. Als gevolg van de Schoolstrijd (1879-1884) neemt dit aantal nog verder toe vanaf eind jaren 1870.

Een uitloper van het conflict in Wetteren bereikt ook de Provincieraad van Oost-Vlaanderen. Wanneer katholiek raadslid Gustave Mussely voorstelt om subsidies aan teken- en muziekacademies toe te kennen, komt al gauw aan de oppervlakte dat hierbij de overwegend katholieke gemeentebesturen op het platteland katholiek muziekonderwijs en katholieke muziekverenigingen steunen. Liberaal raadslid Henri De Brouckère reageert hier in 1874 op door de subsidie aan de Wetterse muziekvereniging Sint-Cecilia in vraag te stellen. Hij leidt het politieke karakter van de vereniging af uit de vaststelling dat alle zeven katholieke gemeenteraadsleden er lid van zijn en dat de vereniging in haar subsidieaanvraag bovendien haar politieke aanhankelijkheid benadrukt. Hoewel Mussely dit niet ontkent, wordt de subsidie toch toegekend. De liberale vereniging Les Bons Vivants maakt onder dergelijk beleid geen kans op een financieel duwtje in de rug.

Ondanks de scherpere ideologische tegenstellingen en het conflict met het katholieke gemeentebestuur, blijkt er in de dagelijkse werking van de harmonie weinig te veranderen. ‘Plezier’ is nauw verbonden met haar bestaansreden. Zoals vermeld, doen de leden zich graag tegoed aan uitgebreide feestmaaltijden. Vooral de jaarlijkse Sint-Ceciliafeesten, ter ere van de patroonheilige van de muzikanten, zijn bij uitstek hét moment om plezier te maken. Ook liberale muziekmaatschappijen blijven meestal vasthouden aan deze traditie.

Voor Les Bons Vivants bestaat het programma van het jaarlijkse Sint-Ceciliafeest steevast uit een misviering, een drankje en een babbel in een herberg, en ’s avonds een diner voor de leden en hun echtgenotes. Omdat er verschillende herbergiers lid zijn van de harmonie, wordt steeds geloot in welke herberg het bier gedronken wordt.

Ondanks de succesvolle concerten en publieke optredens krijgen harmonieën en fanfares het vanaf de eerste helft van de twintigste eeuw moeilijk door de tijdsgeest en de toenemende mogelijkheden om de vrije tijd in te vullen. Al in 1921 wordt in de verslagen van Les Bons Vivants melding gemaakt van een beperkte opkomst van de leden. Rond het begin van de jaren 1930 treedt er een echte malaise op. In zijn toespraak van 15 mei 1936 klaagt voorzitter Gaston Liebaert erover dat sommige muzikanten slechts sporadisch of zelfs niet meer komen opdagen. Dit is een algemeen probleem waar alle harmonieën en fanfares mee te kampen krijgen. Steeds meer muzikanten laten de muziekverenigingen voor wat ze zijn en kiezen een andere tijdsbesteding. De uitstroom wordt bovendien niet opgevangen door een nieuwe instroom omdat de jeugd zich niet langer aangetrokken voelt tot de harmonieën en fanfares. De overheid probeert het tij te keren door wedstrijden te subsidiëren, terwijl ook de steden hun steentje bijdragen door festivals te organiseren. Het mag echter weinig baten en ook Les Bons Vivants kent in die periode haar dieptepunt. De toekomst van de harmonie wordt ernstig in vraag gesteld en de voorzitter en ondervoorzitter bieden zelfs hun ontslag aan. De algemene vergadering aanvaardt dit niet en kan zo een opheffing van de muziekvereniging voorkomen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ligt de werking van de harmonie net als tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig stil. Enkele leden laten tijdens de oorlog het leven. Toch wordt al op 8 oktober 1944 opnieuw vergaderd en enkele dagen later vindt de eerste repetitie plaats met veertien muzikanten. De repetities moeten weldra weer stopgezet worden door de beschietingen met V-bommen en het ontbreken van talrijke muzikanten. Maar in de zomermaanden van 1945 kan Les Bons Vivants opnieuw echt van wal steken. Op de nationale feestdag wordt een Vlaamse kermis georganiseerd in het domein De Vijvers, druk gefrequenteerd door de Britse en Canadese soldaten die in de buurt zijn gelogeerd. In het teken van ‘V-Day’ en de vreugde om de herwonnen vrijheid, worden deze dagen een nooit verwacht financieel succes voor de harmonie. Ze haalt zo voldoende financiële middelen op om haar werking weer op te bouwen. Het tempo van de uitstappen en concerten herneemt jaar na jaar: er worden uitstappen georganiseerd naar de Floraliën, de kust, Namen en Dinant, en er wordt opgetreden in stoeten, op handelsforen en zo meer.

Het blijkt echter moeilijk om de jaren na de Eerste Wereldoorlog te evenaren. De financiële toestand is vaak penibel en het aantal spelende leden blijft beperkt. Het is moeilijk om nieuwe muzikanten aan te trekken, én om hen ertoe te bewegen de repetities regelmatig bij te wonen. In 1947 telt de muziekmaatschappij nog steeds slechts dertig muzikanten. Toch geeft men de moed niet op. De leden worden aangespoord om nieuwe leden aan te dragen en de activiteiten worden meer divers. In 1951 wordt bijvoorbeeld samengewerkt met het Willemsfonds Wetteren om een Peter Benoitavond te organiseren met muziek van en een lezing over de componist. De avond blijkt een groot succes. Daarnaast wordt ook het repertoire vernieuwd en wordt er ‘gedurfde moderne muziek’ in het programma opgenomen.

1954 vormt opnieuw een groot feestjaar voor de harmonie, die haar honderdvijftigjarige bestaan viert. Het jaar kent een heuse feestkalender met een tentoonstelling, lezing, jubileumconcert, ontvangst op het gemeentehuis, banket, zomerconcerten, muziekfestival en vlaggenoptocht, feestzitting, kermisconcert en jubileumbal. Maar ondanks het prachtige feestjaar gaat het Les Bons Vivants niet voor de wind. De financiële situatie is penibel. Het blijft moeilijk om de muzikanten te motiveren om op de repetities aanwezig te zijn en ook enkele bestuursleden worden lakser. Dit leidt tot conflicten en zelfs de uitsluiting van twee muzikanten die het al te bont maken.

In 1966 neemt Maurice Bracke na het overlijden van de voormalige voorzitter deze functie op zich. Dit zorgt voor een nieuw elan. Het aantal concerten wordt weer verhoogd en het aantal muzikanten groeit aan tot een veertigtal. Er worden minder wedstrijden georganiseerd, wat Les Bons Vivants er niet van weerhoudt om nog steeds op verplaatsing te musiceren. Gezelligheid en vriendschappelijkheid zijn daarbij het ordewoord. Sinds enkele jaren wordt een paar keer per jaar bij bestuursleden en sympathisanten gerepeteerd. Deze avonden groeiden steeds uit tot gezellige bijeenkomsten tot in de late uurtjes.

In het kader van Duizend Jaar Wetteren wordt op 26 april 1981 een groot muziekfestival georganiseerd op de Markt, een samenwerking van de Wetterse harmonieën Les Bons Vivants, De Zon, Ste-Anna en de muziekvereniging Volksopbeuring. Les Bons Vivants voert enkele moderne werken uit. De feestelijkheden bereiken een hoogtepunt met de gezamenlijke uitvoering door alle Wetterse muziekverenigingen van de mars Wetteren-Duizend, die speciaal voor de gelegenheid gecomponeerd is. Het samenspel leidt tot een prachtig resultaat. Dat jaar vindt er ook een muziekfestival plaats in Wetteren, waar muziekkorpsen uit de wijde omtrek aan deelnemen. Les Bons Vivants is zeer tevreden over haar passage en maakte gewag van ‘een vlijend succes’.

Ook in 1987 wordt deelgenomen aan een groots evenement van de stad Wetteren. Dat jaar vormt een echt feestjaar ter gelegenheid van 175 jaar brandweer, 150 jaar spoorwegen en 150 jaar Jan Broeckaert. Les Bons Vivants geeft het beste van zichzelf tijden een smaakvol concert midden in een bloementapijt, met een wandelconcert en met een gezamenlijk optreden van de muziekverenigingen als apotheose. Maar ook het gewone programma wordt niet uit het oog verloren. De harmonie geeft haar traditionele lenteconcert, kermisconcert, herfstconcert en Ceciliafeest, en verzorgt een aperitiefconcert.

Nog in de jaren 1980 zijn er verschillende muziekverenigingen actief in Wetteren. Maar door de afnemende populariteit en door de geleidelijke ontzuiling van de maatschappij zien veel culturele verenigingen zich genoodzaakt om de werking stop te zetten of te fuseren. Daarbij verdwijnt vaak de band met een ideologische zuil.