Onze website gebruikt cookies om je surfervaring te verbeteren. Om deze website optimaal te gebruiken vragen we je om akkoord te gaan met ons gebruik van cookies.

Ik ga akkoord liever niet.
Tentoonstelling

‘34 Zitdagen per maand’

Sociaal dienstbetoon. Voor de ene dé manier om als sociaal bewogen politicus dicht bij de burgers en hun zorgen te staan. Voor de andere een fenomeen met een dunne en gevaarlijke grens tussen enerzijds luisteren, informatie verschaffen en doorverwijzen en anderzijds zijn/haar gewicht en netwerk in de schaal leggen om tussen te komen in administratieve, gerechtelijke of andere procedures.

Sébastien Baudart
7 april 2021

In Willy De Clercq: Een Belgisch politicus van Europees formaat schrijft Walter Prevenier: ‘In de jaren 1950 zat de oude politieke cultuur in België, zeker bij de liberalen, nog stevig in het zadel, met afstandelijke heren van  stand die, op een enkele uitzondering na, zich niet onledig hielden met het toespreken van volkse massa’s en het verlenen van sociaal dienstbetoon. De Clercq brak toen al radicaal met deze traditie.’ De Clercq organiseerde gepersonaliseerde spreekuren, ook wel ‘zitdagen’, in zogenaamde ‘blauwe cafés’: ‘Ze bezorgden hem een permanente confrontatie met het leven van de gewone burger en ze waren een realiteitstest voor de abstracte politiek die hij in Brussel noodgedwongen bedreef.’1

Prevenier noemt dit dienstbetoon in een andere tekst een ‘personalistische correctie op het dysfunctioneren van het collectieve staatssysteem’.2 Lokale tot nationale mandatarissen van een hele politieke generatie maken van deze contacten tussen politicus en gewone burger (of beter: potentiële kiezer) hun handelsmerk. Waar ze kunnen, zetten ze hun expertise, invloed en (partij- of zuil-)netwerk in om burgers te helpen met hun praktische vragen. Mogelijk met een verhoogde zichtbaarheid en/of electorale trouw of vooruitgang als beloning. Daar hoort uiteraard ook promotiemateriaal bij. We brengen hier een overzicht in beeld.

Met deze affiche dingt een nog jonge Hilaire Lahaye in 1954 naar een herverkiezing in de Kamer (arrondissement Ieper). Behalve als ‘Een koppig Parlementair’ prijst hij zichzelf ook aan met ‘Duizenden bewezen diensten’. Lahaye zet op dat moment, net als tijdens de rest van zijn carrière, zeer sterk in op dienstbetoon in zijn streek. Zijn archief van circa 150 strekkende meter bestaat voor één derde uit (een twintigduizendtal) dienstbetoondossiers. 

‘Wij trekken beslist ten strijde ter verdediging van de rechten en de belangen van ons Volk.’ Deze affiche van de arrondissementsfederatie van de Liberale Partij in het arrondissement Roeselare-Tielt dateert vermoedelijk uit de jaren 1950. Ze biedt een overzicht van de sociale zitdagen in verschillende gemeenten van het arrondissement, onder andere in enkele cafés. 

Enkele voorbeelden van kiespamfletten verdeeld door Achille Vleurinck naar aanleiding van de Kamerverkiezingen (arrondissement Gent-Eeklo) van 1958. Aan de linkerzijde bevatten de kaartjes informatie over het aangeboden sociaal dienstbetoon, aangepast aan de gemeente waar de kaartjes werden uitgedeeld. 

Tweetalige affiche (1958) met het programma van de ‘zitdagen-permanences’ van Edouard Ganseman, senator uit Ronse (arrondissement Oudenaarde). Het resultaat is een indrukwekkende lijst met cafés, van Amougies / Armengijs tot Zulzeke. 

‘Het Sociaal Dienstbetoon is volledig kosteloos en strikte geheimhouding verzekerd’. Door biermerken gesponsorde affiches voor het sociaal dienstbetoon van de (liberale) Gemeentelijke Belangen Hove, waarschijnlijk uit de jaren 1960/1970.

Affiche ter promotie van het sociaal dienstbetoon van de Brugse volksvertegenwoordiger Albert Claes én ‘het plaatselijk PVV-bestuur’. Waarschijnlijk uit de jaren 1960/1970. 

Net als Hilaire Lahaye staat Herman De Croo bekend als een kampioen van het sociaal dienstbetoon. In 1968 prijst hij zijn ’34 zitdagen per maand’ aan met deze affiche. 

Propagandakaartje van volksvertegenwoordiger Karel Poma voor de Kamerverkiezingen (arrondissement Antwerpen) van 1978. Aan de buitenkant een portret en een handige kalender, aan de binnenkant de planning van de zitdagen van Poma en zijn medewerkers in 1979. Na afspraak ontvangt Poma ook thuis. 

Affiche uit 1982 ter promotie van het sociaal dienstbetoon van vader en zoon De Padt, in cafés in Ninove en Geraardsbergen. 

‘Wonen * renoveren * pensioenen * militaire dienst * sociale problemen’. Pamflet uit 1982 met promotie voor het sociaal dienstbetoon van Annemie Neyts-Uyttebroeck en haar medewerkers op verschillende locaties in Brussel. 

‘Hebt u problemen?’ In 1985 voert Ward Beysen campagne voor de Kamerverkiezingen (arrondissement Antwerpen) met dit promotiekaartje voor zijn ‘ombudsservice’. Aan de achterkant  een overzicht van zijn zitdagen, onder andere in mutualiteitskantoren en cafés.

‘Patrick Dewael tot uw dienst!’ Deze folder van Patrick Dewael voor de Kamerverkiezingen van 1987 (arrondissement Tongeren-Maaseik 13) bevat onder andere een overzicht van de mutualiteitskantoren en cafés waar burgers Patrick Dewael, op dat moment gemeenschapsminister van Cultuur, op gezette tijdstippen kunnen vinden.

De zogenaamde ‘nieuwe politieke cultuur’ van de jaren 1990 beïnvloedt ook het dienstbetoon. In 1995 speelt André Denys met bovenstaande affiche in op deze veranderende mentaliteit. WEL informeren, wegwijs maken, doorverwijzen, NIET tussenkomen bij gerecht, politie of administratie, burgers NIET bevoordelen enzovoort. In 1998 treedt in Vlaanderen een deontologische code in werking met striktere regels rond het dienstbetoon. 

Hoe verwijs je naar dit artikel?

Sébastien Baudart, "‘34 Zitdagen per maand’ ", Liberas Stories, laatst gewijzigd 05/12/2023.
copy url

Colofon

Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.

De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.

Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.

Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu. 

Volg ons op