.png)
Wie het woud van de politiek wil doorwandelen, kan maar beter een gids met zich meebrengen. De PVV heeft dit in de jaren zeventig goed begrepen. De partij doet in deze periode een beroep op een knaagdier met pluimstaart om de politieke paadjes te effenen.
De eekhoorn als mascotte van de Vlaamse PVV doet zijn intrede op het vierde partijcongres, Bouwstenen van het Centrum. Geheel naar Amerikaans voorbeeld kiest de partijtop voor een dier om de politieke ideologie te symboliseren. Geen ezel of olifant zoals de Democraten en Republikeinen gebruiken in de Verenigde Staten, maar een eekhoorn. Partijvoorzitter Frans Grootjans noemt het ‘een spaarzaam dier, dat zich vol ijver aan het werk zet om de moeilijke maanden zonder problemen te kunnen doorspartelen’. Later zegt men nog in campagnes dat de eekhoorn een zelfstandig dier is dat steeds in staat is om harde noten te kraken en grote sprongen te maken. De eekhoorn is daarmee zowat de politieke evenknie van de belezen uil van het Willemsfonds.
De eekhoorn op de beschrijvingsbrief van het PVV-Congres “Bouwstenen van het Centrum”, 1974.
De nieuwe eekhoorn slaat aan bij het grote publiek. Niet onbelangrijk hierin is de rol van het PVV-Magazine. Al bij het debuutnummer van maart 1975 is de eekhoorn op verschillende pagina’s aanwezig. Als mascotte blijft hij zeker ook opduiken in de campagnes van de PVV. Voor het vijfde PVV-congres, Een Vermageringskuur voor de Staat, komt hij geregeld in het magazine aan bod, veelal op een ludieke manier.
De eekhoorn maakt na zijn introductie in het magazine al snel furore bij de achterban van de PVV. Militanten, aanhangers en lokale partijfunctionarissen maken gretig gebruik van de eekhoorn voor verkiezingscampagnes, namen van evenementen, gadgets, T-shirts, enz. Daarnaast krijgen lokale partijbladen dikwijls eekhoorngerelateerde namen. Een liberaal feest is in de jaren zeventig geen echt feest als de eekhoorn niet ergens de revue passeert.
Dat de eekhoorn een campagnebeest[FVdW1] is, is al duidelijk. In zowat elke verkiezing tot de omvorming van de PVV naar VLD duikt het dier wel ergens op: op een affiche, een pamflet, een advertentie of een gadget. Zijn grote populariteit situeert zich echter vooral vanaf zijn ontstaan in 1974 tot halverwege de jaren tachtig. Het absolute hoogtepunt lijkt ergens rond 1978-1979 te liggen. Bij de parlementsverkiezingen van 1978 gebruikt de PVV de eekhoorn op grote schaal. Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement gaat hij zelfs de landsgrenzen over. Willy De Clercq is een van de grote propagatoren van de eekhoorn als symbool van de liberalen. Zo krijgt de Britse liberale voorman Basil Goldstone een knuffeleekhoorn cadeau bij een bezoek aan de PVV-partijlokalen. Op een VVD-congres in Breda in 1979 overhandigt De Clercq aan zijn Nederlandse collega Frits Korthals Altes eenzelfde pluchen eekhoorn. Deze kwam voor de ‘petit histoire’ terecht in het bureau van de secretaresse van Korthals Altes.2
Na de Europees Parlementsverkiezingen van 1979 blijft de eekhoorn een belangrijk deel uitmaken van de partijidentiteit. Hij duikt nog regelmatig op in de marges van het PVV-Magazine en op verkiezingspamfletten voor de parlementsverkiezingen van 1981 is hij nog aanwezig maar dan eerder als partijlogo. In het decembernummer van 1982 verschijnt de eekhoorn een laatste maal in het PVV-Magazine ten tonele. De komst van Guy Verhofstadt zorgt voor een nieuwe wind in de partijideologie maar ook in de communicatiestrategie. Het PVV-Magazine wordt gerestyled en gaat vanaf 1982 verder als Vrij. In deze vernieuwde, frisse huisstijl is er een minder grote rol weggelegd voor de Eekhoorn. In campagnes duikt hij nog sporadisch op, vooral op lokaal niveau. In partijlogo’s van lokale afdelingen wordt hij tot begin jaren negentig nog courant gebruikt. Bij de oprichting van de VLD in 1992 is de rol van de eekhoorn echter uitgespeeld. Hij wordt nagenoeg nergens meer gebruikt. Enkel een lokaal zaaltje of lokale vzw zou nog wel eens de naam “eekhoorn” kunnen dragen. Toch is men de eekhoorn niet vergeten. Op de nieuwjaarskaart van 2012 van Open Vld duikt de eekhoorn opnieuw op, met een duidelijke knipoog naar het verleden.3
De eekhoorn kraakt een harde noot op de uitnodiging van de nieuwjaarsreceptie van Open Vld, Blauw. Open Vld Ledenblad, december 2011, p. 33.
1. “PVV-Congres op 18, 19 en 20 oktober te Hasselt, Bouwstenen voor het Centrum”, Het Laatste Nieuws, 9 oktober 1974.
2. Henk Krol, “Congres van zelfbewuste liberalen”, in: Vrijheden en Democratie, nr. 1209 (1979): 4-5.
3. Clair Ysebaert, “Nieuwjaarsboodschap van Clair Ysebaert, LVV-voorzitter. Wanneer staan al de indignados van de VLD recht?”, in: Volksbelang, 132, nr. 1 (2012): 8-9.
Liberas Stories is een realisatie van cultuurarchief Liberas. Het werd ontwikkeld door Josworld en Webdoos naar een concept van Ruben Mantels. Aan de hand van een ‘Atlas’ en een ‘Magazine’ vertelt Liberas Stories de geschiedenis van het liberalisme en worden de collecties van Liberas gepresenteerd. Deze website werd gelanceerd in juni 2021 en is sindsdien verder uitgebouwd.
De inhoud van dit portaal is bestemd voor Liberas’ erfgoedgemeenschap, maar ook voor studenten, onderzoekers en journalisten en voor iedereen die ons erfgoed wil ontdekken. Het is geen catalogus van onze collectie: die vind je op liberas.eu.
Liberas heeft geprobeerd alle rechthebbenden op beeldmateriaal te contacteren. Personen of organisaties die zich alsnog in hun rechten voelen geschaad nemen contact op met Liberas vzw, Kramersplein 23, 9000 Gent.
Alle teksten op deze website mogen hergebruikt worden mits het overnemen van de auteurs- en bronvermelding. Alle opmerkingen met betrekking tot Liberas Stories - vragen, aanvullingen, correcties, suggesties voor nieuwe bijdragen - zijn welkom op info@liberas.eu.