Een liberale feministe in Oostende

In de twintigste eeuw is er een sterk verschildenken aanwezig in de maatschappij, waarbij (gepercipieerde) verschillen tussen mannen en vrouwen benadrukt worden. Ook het feminisme verschuift rond 1900 van een gelijkheidsdenken naar een verschildenken. Als gevolg hiervan worden vrouwen tot de politiek toegelaten omwille van de gepercipieerde ‘vrouwelijke eigenschappen’ die ze bezitten en omwille van hun zogenaamde ‘natuurlijke’ aanleg voor thema’s als zorg, gezin en kinderen.²

In ‘25 Oostendsche Koppen’ krijgt Josephine Vroome-Demulder zowel zogenaamde mannelijke als vrouwelijke karaktereigenschappen toegedicht. Zij is namelijk een vrouw ‘met mannelijke moed, met vast karakter’, maar eveneens ‘de moeder’, zo lezen we in het artikel. In tegenstelling tot bij de mannelijke kandidaten wordt expliciet geschreven dat zij een mooie naam heeft. Er wordt ook benadrukt dat ze al van in de lagere school geliefd was ‘om haar zacht en aangenaam karakter’.

Vroome-Demulder is niet de eerste vrouwelijke kandidate voor de gemeenteraadsverkiezingen in Oostende. In 1921, wanneer vrouwen voor het eerst mogen stemmen en zich verkiesbaar stellen voor de gemeenteraadsverkiezingen, worden er meteen twee dames verkozen: Caroline Addams voor de Liberale Partij en Bertha Tratsaert voor de Katholieke Partij. Addams zetelt van 1921 tot 1926 voor de liberalen in de gemeenteraad, Tratsaert kent een langere staat van dienst en is van 1921 tot 1958 gemeenteraadslid van Oostende.

Doordat ook vrouwen vanaf 1921 gemeentelijk stemgerechtigd worden, kent het kiespubliek plots meer dan een verdubbeling. De partijen zoeken dan ook manieren om deze nieuwe kiezers aan hen te binden.³ De Liberale Partij in Oostende stelt expliciet dat ze door een vrouwelijke kandidaat op de lijst te plaatsen een afspiegeling wil zijn van de (stemgerechtigde) samenleving. Ze klopt zich op de borst dat er in 1926 niet minder dan twee vrouwen op de lijst staan. Dit brengt echter weinig zoden aan de dijk want de dames raken niet verkozen. Met Vroome-Demulder doet de Liberale Partij een nieuwe poging om vrouwelijke kiezers aan zich te binden. In het artikel wordt over haar het volgende gesteld: ‘Hare populariteit is gegrond en met vertrouwen mag zij de toekomst inzien. Onze liberale vrouwen weten wat ze hebben met te denken aan Mevrouw Vroome-Demulder.’ Deze vrouwen blijven uitzonderingen: gedurende het interbellum blijft het aantal vrouwelijke kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen beperkt tot minder dan 3%. Bovendien blijft de publieke opinie politiek als een mannenzaak beschouwen.⁴

Volgens de Oostendse liberalen is voor mevrouw Vroome-Demulder een speciale rol weggelegd op de liberale lijst omdat zij ‘als vrouw meer de toestanden van verdriet, van ongeluk kan begrijpen dan gelijk welke man’. Maar de kiezer dient hiervan overtuigd te worden, want ‘nog velen denken dat een vrouw niet aan politiek moet doen, maar zij kan, en soms moet zij, medehelpen aan de menschelijke kant van de politiek: het verzachten van de ellende, zedelijke en lichamelijke hulp, moeders en kinders bij te staan in de zware oogenblikken van het leven. Dat zijn zaken die alleen vrouwen, alleen moeders best kunnen begrijpen en beseffen. Voert de vrouw zulke politiek, dan is dat één voor haar geschapen rol.’ Voorzichtigheidshalve wordt daarna nog benadrukt dat mevrouw Vroome-Demulder geen plaats in de gemeenteraad ambieert uit pronkzucht, maar om de burgers van Oostende tot dienst te zijn. Een verduidelijking die niet nodig blijkt bij de mannen op de lijst.

Hoewel Josephine Vroome-Demulder als tiende op de lijst een relatief gunstige plaats krijgt toebedeeld, raakt ze niet verkozen. De liberalen halen weliswaar tien verkozenen, maar het zijn de mannen op plaatsen elf, twaalf en veertien die door de Oostendse kiezers naar de gemeenteraad gestuurd worden.⁵ Ze maakt ook later geen deel meer uit van de gemeenteraad, want bij de daaropvolgende verkiezingen in 1946 komt ze niet op.